Ponad milion ludzi umiera każdego roku z powodu wrzodów i raka żołądka. Zakażenie Helicobacter pylori jest najważniejszą przyczyną tych chorób.
Jak pisałam już w jednym z poprzednich wpisów, nawrót Helicobacter pylori po skutecznej eradykacji zdarza się rzadko.
Z tego wpisu dowiesz się natomiast, jakich najczęstszych błędów przy terapii unikać, abyś nie musiał_ powtarzać zabawy w „kotka i myszkę” z tym małym potworem i pozbył_a się go skutecznie za pierwszym razem.
Pacjent: „?!”
Dołącz do czytelników newslettera i odbierz darmowe Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.
1. Nawrót Helicobacter pylori przez nieprzestrzeganie aktualnych wytycznych leczenia
Stosowanie najbardziej aktualnych zaleceń jest bardzo ważne.
Ale jak to? Czy raz ustalone zasady terapii nie będą działały cały czas? Niestety, nie.
Jeśli chcesz zrozumieć przyczynę tego stanu rzeczy, musisz spojrzeć na leczenie, jak na niekończącą się walkę.
Helicobacter pylori to prawdziwy twardziel. Nie dość, że żyje w najbardziej ekstremalnych warunkach w naszym ciele, to zabija go jedynie kilka antybiotyków z całej dostępnej gamy.
Są to:
- amoksycylina
- klarytromycyna
- metronidazol/tynidazol
- tetracyklina
- lewofloksacyna
- ryfabutyna (niedostępna w Polsce)
Phi, możesz pomyśleć, wystarczy użyć tych, które działają i po sprawie.
Ale mikrob jest cwany i nie spoczywa na laurach. Cały czas wykształca mechanizmy oporności, które działają jak kamizelki ochronne przed tymi ostatnimi pociskami z naszego arsenału.
Jest to swego rodzaju wyścig zbrojeń pomiędzy człowiekiem i bakteriami.
Właśnie dlatego, aby nie zostać w tyle, musimy dostosowywać schematy leczenia do aktualnych zdolności bakterii.
I co jakiś czas, kiedy stają się mniej skuteczne, w jakimś stopniu je podrasować.
Aktualne zalecenia leczenia Helicobacter pylori w Polsce zmniejszające szansę na nawrót
W oparciu o konsensus Maastricht VI/Florence z 2022 roku rekomendowaną metodą leczenia 1. wyboru w Polsce jest 14 dniowa terapia 4-lekowa z bizmutem (BQT), która wykazuje największą skuteczność wyleczenia (>90%).
Druga z opcji 1. rzutu to terapia poczwórna bez bizmutu stosowana 10-14 dni. Stosowana jest niekiedy sekwencyjnie (wymiana jednego z antybiotyków w połowie leczenia).
Jednak jak pokazują wyniki badań, jedynie stosowanie wszystkich leków jednocześnie przez cały czas terapii pozwala osiągnąć skuteczność leczenia >90% 1.
Dokładne zalecenia i aktualne schematy eradykacji Helicobacter pylori, razem z dokładną listą leków znajdziesz w tym wpisie.
2. Stosowanie za niskich dawek IPP w eradykacji
Inhibitory pompy protonowej (IPP) są bardzo ważnymi lekami w każdym schemacie leczenia Helicobacter pylori.
Blokują wydzielanie kwasu solnego przez komórki żołądka i tym samym zmieniają przytulne dla mikroba kwasojacuzzi na trochę mniej przytulną kąpiel o wyższym pH.
Dzięki temu antybiotyki działają na bakterie dużo silniej i dłużej.
Czy wszystkie leki z grupy IPP są tak samo skuteczne skoro mają taki sam mechanizm działania? Okazuje się, że nie.
Ważne jest też to, jak szybko substancja jest rozkładana do nieaktywnych pochodnych przez Twoją wątrobę2.
Z tego powodu w Polsce najlepszym wyborem są esomeprazol i rabeprazol, które metabolizowane są najwolniej.
Dawki IPP zalecane do skutecznej terapii Helicobacter pylori:
- rabeprazol 20 mg 2 x dziennie
- esomeprazol 20 mg 2 x dziennie
- pantoprazol 40 mg 2 x dziennie
- lanzoprazol 30 mg 2 x dziennie
- omeprazol 20 mg 2 x dziennie
Są sytuacje, kiedy stosujemy niższe dawki IPP np. przy niewydolności wątroby. Dlatego Twoje leczenie musi być indywidualnie dopasowane przez lekarza, który uwzględni ewentualne modyfikacje.
W przyszłości klasyczne leki IPP może zastąpić wonoprazan (na razie niedostępny w Polsce), który zwiększa skuteczność eradykacji.
3. Powtarzanie tych samych antybiotyków w kolejnych rzutach leczenia ułatwia nawrót Helicobacter pylori
Przeszedłeś kurację, a mimo to kontrolne badanie wykazało, że bakteria wcale się nie wyniosła? No cóż, niestety leczenie trzeba powtórzyć.
Zgodnie z wytycznymi w terapii 2. rzutu należy unikać antybiotyków używanych w pierwszym kursie skoro okazały się nieskuteczne.
Dotyczy to przede wszystkim użycia klarytromycyny i lewofloksacyny, na które oporność jest duża i rośnie najszybciej (odpowiednio 28,5% i 15,5% szczepów Helicobacter pylori w Polsce 3).
4. Za krótki czas leczenia Helicobacter pylori
Przestrzeganie odpowiedniego czasu terapii ma ogromny wpływ na wynik.
Np. schemat non-BQT (terapia poczwórna bez bizmutu) stosowany przez 7–10 dni usuwa Helicobacter pylori jedynie u 80% badanych.
Dla porównania – w leczeniu 14-dniowym wynik ten osiąga już 90% pacjentów4.
5. Nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich
Przestrzeganie zaleceń lekarskich jest kluczowe, jeśli nie chcesz narazić się na nawrót Helicobacter pylori.
Jakie są najczęstsze problemy przy dobrnięciu do końca terapii?
- duża ilość tabletek do przyjęcia
- działania niepożądane leków
- utrudniony dostęp do lekarza
- brak przekonania, że leczenie jest Ci potrzebne
Obawiasz się, że nie uda Ci się ukończyć eradykacji?
Spokojnie.
Zapoznaj się z wskazówkami, które ułatwią Ci przetrwanie leczenia Helicobacter pylori i znacznie zwiększą jego skuteczność.
A wtedy sukces masz już prawie w kieszeni.
6. Palenie tytoniu w trakcie eradykacji zwiększa szansę na nawrót Helicobacter pylori
Papierosy to zło. Jestem pewna, że to wiesz. 🙂
Ale być może nie wiesz, że przy leczeniu Helicobacter pylori papierosy to podwójne zło.
W jaki sposób palenie może zaszkodzić Ci jeszcze bardziej, niż zazwyczaj5?
- zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, czyli działa dokładnie odwrotnie niż IPP, które przyjmujesz, aby zmniejszyć to wydzielanie… bez sensu.
- przyspiesza „rozkładanie” IPP w wątrobie do nieaktywnych metabolitów, poprzez jeszcze mocniejszą aktywację cytochromu CYP2C19. Podwójnie bez sensu.
- hamuje wydzielanie śluzu, który ochrania żołądek od środka.
- zmniejsza przepływ krwi w ścianie żołądka, przez co utrudnia docieranie antybiotyków do błony śluzowej (leki nie działają od razu po połknięciu, ale muszą się wchłonąć z żołądka do krwi i z nią dotrzeć do komórek). Efekt jest taki, jakbyś brał niepełne dawki leków.
Warto choćby zmniejszyć liczbę wypalanych sztuk dziennie, jeśli nie zdecydujesz się na rzucenie palenia.
7. Niestosowanie probiotyków w trakcie leczenia Helicobacter pylori
Probiotyki to drobnoustroje mające korzystny wpływ na nasz organizm.
Nie tylko zwiększają skuteczność eradykacji (o 10% 6), ale też znoszą część działań ubocznych antybiotyków.
Można je porównać do własnej bakteryjnej kompanii, posyłanej na tyły wroga, by go „podgryzać” i utrudnić ucieczkę przed główną armią.
Najskuteczniejszymi żołnierzami są tu Lactobacillus i Saccharomyces boulardii.
Zdjęcie z artykułu: Significant Reduction in Helicobacter pylori Load in Humans with Non-viable Lactobacillus reuteri DSM17648: A Pilot Study. Holz C, Busjahn A, Mehling H, Arya S, Boettner M, Habibi H, Lang C. Probiotics Antimicrob Proteins. 2015 Jun 7
Szczególnie odznacza się na tym polu szczep Lactobacillus reuteri szczep DSM17648.
Mikrob potrafi rozpoznać Helicobacter pylori, przyczepić się do niego jak rzep i, jak w kleszczach, utrudnić intruzowi poruszanie się.
Takie sczepione agregaty bakteryjne są później usuwane z żołądka.
Zapoznaj się również z produktami spożywczymi, które możesz dołączyć do swojej diety, aby zmniejszyć szanse na nawrót Helicobacter pylori.
8. Brak oceny skuteczności terapii
Aby mieć pewność, że Helicobacter pylori opuścił Twój żołądek, wykonaj test oddechowy lub test na antygen H. pylori w kale.
Odczekaj minimum 2 tygodnie od ostatniej dawki IPP oraz minimum 4 tygodnie od ostatniej dawki antybiotyków i bizmutu. W pewnych okolicznościach lekarz może zalecić kontrolną gastroskopię.
Ocena skuteczności jest również istotna dla lekarza, aby wiedział jaki schemat lokalnie się sprawdza, a na jaki bakterie się uodporniły.
Co zrobić, aby nawrót Helicobacter pylori nie stał się Twoim problemem?
- Poznaj wroga. Im lepiej rozumiesz przeciwnika – tym lepiej wiesz, jak go przechytrzyć i pokonać.
- Lecz się u kompetentnego lekarza, któremu ufasz. Bez zaufania, nie ma współpracy. A bez współpracy, nie ma skutecznego leczenia.
- Nie skracaj czasu terapii, jeśli nie ma ku temu wskazań (np. uporczywe działania niepożądane po lekach).
- Ułóż plan. Trzymaj się zaleceń.
- Stosuj sprawdzone probiotyki. Lactobacillus (zwłaszcza reuteri DSM17648) i Saccharomyces boulardii.
- Sprawdź skuteczność leczenia. Zrób odpowiedni test po odpowiednim czasie aby wiedzieć, czy leczenie Helicobacter pylori się powiodło.
A jakie są Twoje doświadczenia z leczeniem Helicobacter pylori?
Data wpisu: 31.01.2023 r.
Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.