23.09.2024 r.
Większość osób kojarzy czym jest wynik ze stężeniem cholesterolu całkowitego. Niektórzy znają nawet główne różnice pomiędzy cholesterolem LDL i HDL. Jednak, oto w tym w miarę uporządkowanym spisie, pojawia się nowy gracz, czyli nie-HDL cholesterol.
W tym artykule wytłumaczę Ci, co to znaczy cholesterol nie-HDL oraz dlaczego, słusznie, zyskuje on na popularności i zdobywa punkty dodatnie 😉
Spis treści:
Dołącz do czytelników newslettera i odbierz bezpłatne Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.
1. Co to znaczy cholesterol nie-HDL?
Cząsteczki cholesterolu, ze względu na swój lipidowy charakter, nie lubią się z wodą. Jest to dla naszego organizmu pewnego rodzaju wyzwanie, ponieważ transport cholesterolu odbywa się w naczyniach krwionośnych. A naczynia krwionośne wypełnione są krwią, która to jest roztworem wodnym. Co zatem zrobić z tym fantem?
Można na przykład – i tak właśnie rozwiązała to natura – zapakować substancje lipidowe do specjalnych transporterów, których rolę pełnią w naszym organizmie lipoproteiny. Więcej o tym procesie i roli apolipoproteiny B, pisałam w tym wpisie.
Kiedy widzisz na swoim wyniku lipidogramu zapis np.: HDL cholesterol 50 mg/dl, oznacza to wartość stężenia cholesterolu transportowanego przez lipoproteiny HDL o wysokiej gęstości (High Density Lipoprotein).
Czym zatem jest cholesterol nie-HDL i po co go wyodrębniać?
Zdjęcie: mali desha
Lepszy czynnik ryzyka miażdżycy
Analogicznie, mamy tu do czynienia ze stężeniem cholesterolu transportowanego przez lipoproteiny inne niż HDL, czyli te które zawierają w swoim składzie apo B i przez ten składnik budulcowy, mają wpływ na rozwój miażdżycy (są aterogenne).
Do lipoprotein nie będących HDL (nie-HDL) zaliczamy:
- VLDL (lipoproteina o bardzo niskiej gęstości)
- IDL (lipoproteina o pośredniej gęstości)
- LDL (lipoproteina o niskiej gęstości)
- Lp (a) (lipoproteina a)
- remnanty TRL (lipoproteiny bogate w trójglicerydy)
Oznaczenie (lub wyliczenie, zależy o której frakcji mówimy) stężenia cholesterolu w danej frakcji lipoprotein, daje nam tak na prawdę pośrednio pojęcie o stężeniu samych lipoprotein, które inicjują powstawanie blaszki miażdżycowej.
Ponieważ ok. 95% cholesterolu nie-HDL stanowi frakcja LDL, wcześniej przyjmowaliśmy ją jako wystarczającą do szacowania zagrożenia miażdżycą.
Jednak, jak się okazuje, czycha tutaj sporo pułapek i to właśnie stężenie nie-HDL-C wiarygodniej koresponduje z faktycznym ryzykiem sercowo-naczyniowym1. M. in. dlatego, że obejmuje również remnanty (resztki) lipoprotein bogatych w trójglicerydy, które mają duży wpływ zwiększający poziom szacowanego ryzyka.
Zdjęcie: Vitolda Klein
Aktualnie, to właśnie wartości cholesterolu nie-HDL używamy do szacowania ryzyka z użyciem skali SCORE2.
Oczywiście, najbardziej optymalne w tym zakresie jest oznaczenie bezpośrednio apo B, o czym już pisałam na blogu, jednak jest to badanie – póki co – droższe, a więc mniej lubiane, jako przesiewowe.
2. Jak obliczyć cholesterol nie-HDL?
Dobre laboratoria oznaczają stężenie cholesterolu nie-HDL i powinieneś mieć ten parametr wyszczególniony na wyniku lipidogramu.
Jeśli jednak trafiłeś na laboratorium, które nie nadąża za wytycznymi (tak o co najmniej kilka lat nie nadąża…), to możesz obliczyć go sam ze wzoru:
Cholesterol całkowity – cholesterol-HDL = cholesterol nie-HDL
3. Jakie są normy dla cholesterolu nie-HDL?
Normy cholesterolu nie-HDL zależą od ryzyka sercowo naczyniowego.
Niektórzy błędnie interpretują tę zależność myśląc, że to stężenie nie-HDL cholesterolu określa ryzyko, czyli „czytają” poniższą tabelę z prawa na lewo.
Owszem, parametr ten jest jednym z czynników, którego używamy do wyliczenia ryzyka (np. u zdrowych osób po 40 rż. możemy je określić wstępnie w skali SCORE2).
Ale kiedy już wiemy, że dana osoba jest osobą o dużym ryzyku sercowo-naczyniowym, to dopiero wtedy sprawdzamy, jakie wartości cholesterolu nie-HDL są dla niej optymalne.
Zdjęcie: Jon Tyson
Normy cholesterolu nie-HDL znajdziesz w poniższej tabeli (na podstawie Wytycznych ESC 2021 r.):
Nie-HDL cholesterol normy:
| Ryzyko | Docelowe stężenie nie-HDL-C |
| ekstremalne | < 70 mg/dl (1,8 mmol/l) |
| bardzo duże | < 85 mg/dl (2,2 mmol/l) |
| duże | < 100 mg/dl (2,6 mmol/l) |
| umiarkowane | < 130 mg/dl (3,4 mmol/l) |
Czyli, powyższą tabelę czytaj z lewej na prawo.
Osoba z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym –> jej norma nie-HDL to stężenie <85 mg/dl, itd. dla poszczególnych stopni ryzyka.
4. Jak obniżyć wysoki cholesterol nie-HDL?
Jak już pisałam powyżej, >90% frakcji nie-HDL stanowi LDL, dlatego wszelkie sposoby obniżenia tego parametru – będą jednocześnie obniżały nie-HDL.
Kolejną ważną składową nie-HDL-C są remnanty TRL, których stężenie zależne jest od stężenia trójglicerydów, które transportują. Stąd, sposoby obniżające stężenie trójglicerydów, pośrednio mają wpływ na nie-HDL-C.
W poniższych wpisach znajdziesz skuteczne sposoby, które doprowadzą Cię do celu: „jak zbić cholesterol nie HDL?”:
Mam nadzieję, że wiesz już co to jest nie-HDL cholesterol 🙂
Więcej o innych składowych badania lipidów krwi znajdziesz w moim kompendium, które otrzymasz jeśli zdecydujesz się dołączyć do osób otrzymujących mój co 2-tygodniowy newsletter.
A jeśli masz jeszcze jakieś pytania, to napisz je w komentarzu na dole strony.
Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.