10.05.2025 r.
Wysokie trójglicerydy to taki wynik, który wiele osób traktuje z przymrużeniem oka. „Bo to przecież tylko efekt zjedzenia czegoś tłustego, prawda?” No właśnie… nie do końca. Tłuszcz w diecie może mieć wpływ – ale niekoniecznie taki, jak myślisz. W tym poście opisuję jak to się dzieje krok po kroku – od pierwszej łyżeczki cukru do wysokich trójglicerydów na czczo.
Na dole strony znajdziesz też mój film na You Tube na ten temat.
Spis treści:
Pobierz bezpłatne Kompendium i dowiedz się, co oznacza wysoki cholesterol, trójglicerydy, apo B i inne wyniki lipidogramu. Oraz co z nim zrobić.
1. Wysokie trójglicerydy a dieta
Najczęstszym powodem podwyższonego stężenia trójglicerydów nie są tłuszcze, ale nadmiar cukrów prostych w diecie.
A w szczególności: glukozy i fruktozy.
Po spożyciu posiłku bogatego w węglowodany (np. białe pieczywo, słodycze, słodzone napoje), nadmiar glukozy trafia do wątroby, gdzie zostaje przekształcony w kwasy tłuszczowe.
Z tych kwasów tłuszczowych wątroba syntezuje trójglicerydy i pakuje je w lipoproteiny VLDL służące do ich transportu, które są wydzielane do krwi.
Szczególnie niebezpieczna jest fruktoza1. Omija ona etap regulacyjny glikolizy (cyklu przemiany glukozy), dzięki czemu w sposób niekontrolowany zamienia się w glicerol i acylo-CoA – gotowe składniki do budowy trójglicerydów.
W efekcie, nawet jeden obfity, wysokocukrowy posiłek wieczorem może sprawić, że rano będziesz miał wysokie trójglicerydy we krwi.
Fruktoza naturalnie występuje w miodzie i owocach. Czy to oznacza, że owoce wywindują Twoje trójglicerydy w kosmos i lepiej ich nie jeść?
Nie! Produkty spożywcze składają się z wielu składników. W owocach znajdziesz też błonnik, witaminy i polifenole. Problemem jest przede wszystkim nadmiar fruktozy w żywności przetworzonej (uważaj na syrop glukozowo-fruktozowy dodawanych do napojów i przekąsek!).
Sprawdź także: Jak obniżyć trójglicerydy dietą – co zalecam pacjentom?
2. Alkohol a wysokie trójglicerydy
Nawet małe, regularne ilości alkoholu mogą podnosić stężenie trójglicerydów, zwłaszcza u osób genetycznie wrażliwych2.
Etanol po spożyciu trafia do wątroby, gdzie przekształcany jest kolejno do aldehydu octowego i octanu.
Ten szlak powoduje wzrost poziomu NADH, który dla komórki jest sygnałem: „magazynuj energię, nie spalaj”.
Efekt?
Zachamowaniu ulega „spalanie” kwasów tłuszczowych (czyli ich przekształcanie w energię), a nasileniu synteza trójglicerydów. Równocześnie wzrasta produkcja lipoprotein VLDL.
Dodatkowo alkohol zaburza transport tych cząsteczek z komórek, powodując ich gromadzenie i stłuszczenie wątroby.
Sprawdź także: 3 wyniki badań, które krzyczą „nie pij słodkich napojów!”
3. Za mało ryb, za mało omega-3
Kwasy tłuszczowe omega-3, a konkretnie EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy), to wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Znajdziesz je przede wszystkim w tłustych rybach morskich: łososiu, makreli, śledziu, sardynkach i anchois.
Ich działanie na gospodarkę lipidową jest wielopłaszczyznowe3:
- hamują syntezę trójglicerydów poprzez zmniejszenie aktywności genu SREBP-1c,
- zwiększają spalanie kwasów tłuszczowych poprzez aktywację receptorów PPARα,
- zmniejszają produkcję lipoprotein VLDL,
- aktywują lipazę lipoproteinową (LPL), przyspieszając rozkład trójglicerydów po posiłku i ich wykorzystanie przez mięśnie.
Brak EPA i DHA w diecie oznacza brak tych mechanizmów obronnych, dlatego warto abyś zadbał o obecność ryb w jadłospisie min. 2–3 razy w tygodniu.
Sprawdź także: Co to jest Apo B? Saga o miażdżycy. Tom I
4. Ruch: najtańszy lek na wysokie trójglicerydy
Jak pisałam w jednym z poprzednich postów, trójglicerydy są akumulatorami energii.
A pracujące mięśnie potrzebują znacznie więcej energii niż te, które akurat leżą na kanapie. I – co za tym idzie – spalają więcej wolnych kwasów tłuszczowych4 tworzących trójglicerydy. Ale zanim komórki mięśniowe będą mogły je wykorzystać, wolne kwasy tłuszczowe muszą być faktycznie wolne.
Tutaj do akcji wkracza lipaza lipoproteinowa (LPL) – enzym, który rozkłada trójglicerydy do wolnych kwasów tłuszczowych, dostępnych dla mięśni jako paliwo.
Wysiłek fizyczny zwiększa aktywność LPL i nasila jej ekspresję w mięśniach – już po kilku dniach regularnego treningu może ona wzrosnąć nawet dwukrotnie. Dodatkowo poprawia się wrażliwość na insulinę, co zmniejsza produkcję trójglicerydów w wątrobie. Efekt?
Twoje mięśnie zaczynają działać jak odkurzacz, który czyści Twoją krew z nadmiaru trójglicerydów.
Sprawdź także: Dirty keto vs. clean keto – co to jest?
5. Insulinooporność i otyłość
Insulinooporność to stan, w którym komórki Twojego ciała przestają prawidłowo reagować na działanie insuliny.
A jednym z zadań insuliny jest hamowanie rozkładu trójglicerydów w tkance tłuszczowej wtedy, kiedy nie ma zapotrzebowania na dodatkową energię.
O mechanizmach związanych z insulinoopornością i otyłością więcej znajdziesz we wpisie: Insulinooporność a tycie.
Gdy insulina przestaje działać, adipocyty (komórki tłuszczowe) zaczynają wypuszczać wolne kwasy tłuszczowe do krwi, nawet wtedy, gdy organizm nie potrzebuje dodatkowej energii.
Wątroba, zasypana tym surowcem, nie jest w stanie spalić wszystkiego na bieżąco.
Część z tych kwasów tłuszczowych zamienia więc z powrotem w trójglicerydy i wysyła do krwiobiegu w postaci lipoprotein VLDL. Dodatkowo – sama insulinooporność wątrobowa dodatkowo nasila produkcję VLDL, tworząc błędne koło.
To dlatego osoby z nadwagą i otyłością – u których insulinooporność występuje bardzo często – mają tendencję do wysokich trójglicerydów, nawet przy pozornie „przeciętnej” diecie.
Wzrost produkcji TG jest więc skutkiem przeładowania magazynu i braku jasnych instrukcji.
Sprawdź także: Sposoby na redukcję tkanki tłuszczowej – 3 drogi do celu
6. Te choroby i leki mogą podnieść stężenie trójglicerydów
Czasem mimo poprawnej diety i zdrowego stylu życia poziom trójglicerydów nadal pozostaje wysoki.
W takich przypadkach warto poszukać przyczyn poza talerzem – w stanie zdrowia lub farmakoterapii.
Nawet niepozorne schorzenia lub rutynowo przyjmowane leki mogą mieć wpływ na Twoją gospodarkę lipidową.
Wysokie trójglicerydy mogą towarzyszyć chorobom:
- cukrzycy typu 2,
- niewydolności nerek,
- niedoczynności tarczycy,
- zespołowi Cushinga,
- anoreksji, zakażeniu HIV, toczniowi,
- zespołowi chylomikronemii (genetyczna przyczyna bardzo wysokich TG)
Niektóre leki również mogą prowadzić do wysokich trójglicerydów:
- cyklosporyna (stosowana w chorobach autoimmunologicznych i transplantologii).
- doustne estrogeny (np. tabletki antykoncepcyjne),
- glikokortykosteroidy (tzw. sterydy),
- inhibitory proteazy (leki przeciwwirusowe stosowane np. w HIV),
- izotretynoina (lek doustny na ciężkie postaci trądziku),
- hydrochlorotiazyd (lek moczopędny używany m.in. w leczeniu nadciśnienia),
- niektóre β-blokery,
- tamoksyfen (lek stosowany m.in. w leczeniu raka piersi),
Sprawdź także: Stłuszczenie wątroby. Z czym to się je?
Co robić, gdy masz wysokie trójglicerydy?
- Ogranicz cukry proste i inne rafinowane węglowodany.
- Unikaj spożywania alkoholu.
- Regularnie jedz tłuste ryby morskie.
- Wprowadź codzienną aktywność fizyczną i zacznij ją traktować, jak oddychanie.
- Dąż do redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej i poprawy wrażliwości na insulinę.
- Jeśli masz choroby metaboliczne – zadbaj o ich wyrównanie.
- Skonsultuj przyjmowane leki i ewentualne niepokojące objawy z lekarzem, jeśli podejrzewasz ich wpływ na lipidy.
Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.