17.08.2024 r.

Słodkie napoje są Twoim codziennym „must drink”? Napicie się szklanki zimnej coli raz na miesiąc nie zrobi Ci krzywdy. Ale jeżeli duża ilość płynnego cukru pojawia się w Twoim jadłospisie kilka razy w tygodniu, to może to już mieć swoje konsekwencje. Sprawdź, które wyniki badań krwi mogą dać Ci o tym znać.

Na początku doprecyzuję, co konkretnie mam na myśli pisząc „słodkie napoje”.

Chodzi mi przede wszystkim o:

  • wszelkiego rodzaju kolorowe, gazowane (i nie), słodkie napitki, od których uginają się sklepowe półki
  • oranżady, nawet jeśli wprawiają w nostalgię i kojarzą się z dzieciństwem 😉
  • słodkie napoje mleczne, które w zawartości cukru potrafią grubo prześcignąć np. Fantę
  • syropy do rozcieńczania z wodą, nawet te domowe z sezonowych owoców, jeśli były przygotowane z dużą ilością cukru (a zazwyczaj są)
  • smakowe drinki, smakowe piwa itp.
  • nektary i inne tego typu „napoje bogów” z dyskontu
Słodkie napoje a wyniki badań, szkodliwość
Co powodują słodkie napoje?

Jeśli coś jeszcze przychodzi Ci do głowy – dopisz proszę w komentarzu.

A ja przechodzę do clou programu.

1. Słodkie napoje a kwas moczowy

Nadmiar kwasu moczowego (tzw. hiperurykemia) nie tylko może prowadzić do rozwoju dny moczanowej czy kamicy nerkowej, ale również jest czynnikiem ryzyka chorób serca i naczyń.

Duża ilość kwasu moczowego powstaje m.in. przy spożywaniu mięsa i ryb oraz przy pojawianiu się dużych ilości fruktozy w diecie. Jak do tego dochodzi?

Dołącz do czytelników newslettera i odbierz bezpłatne Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.

CHCĘ KOMPENDIUM

Otóż, kiedy Twoje komórki rozkładają fruktozę, to do poszczególnych etapów tego „rozkładu” potrzebują robotników, czyli enzymów. A enzymy rzadko pracują za darmo. Rolę baterii napędzających robotne enzymy spełnia w naszym organizmie ATP.

Pierwszy etap metabolizmu fruktozy powoduje szybkie wykorzystanie ATP i jego przekształcenie właśnie do kwasu moczowego.

Jeśli jesteś takim fanem biochemicznych detali jak ja, to z radością zerkniesz na poniższy schemat, na którym zaznaczono problematyczny etap. Ale nie musisz tego robić 😉

Metabolizm fruktozy w komórce wątrobowej z wytworzeniem kwasu moczowego.
Metabolizm fruktozy w komórce wątrobowej. Zużyte ATP, czyli AMP przekształcane jest w kwas moczowy. Nadmiar kwasu moczowego wywołuje stres oksydacyjny w mitochondriach. Nie wykorzystanemu w cyklu Krebsa cytrynianowi pozostaje los cegiełki do budowy trójglicerydów.
Uric Acid – kwas moczowy, triglycerides – trójglicerydy, citrate – cytrynian.
Źródło: Marek G, Duranay M, Schreiner G, Rodriguez-Iturbe B, Nakagawa T, Kang DH, Sautin YY, Johnson RJ. Uric acid induces hepatic steatosis by generation of mitochondrial oxidative stress: potential role in fructose-dependent and -independent fatty liver. J Biol Chem. 2012

Fruktoza, czyli jeden z cukrów prostych, naturalnie obecna jest w miodzie i owocach.

Jeśli nie chorujesz na cukrzycę i Twój organizm nie ma problemu z gospodarowaniem cukrem, to spożywanie umiarkowanych ilości tych produktów nie będzie powodowało problemów.

Inaczej wygląda sytuacja fruktozy obecnej „nienaturalnie” w:

  • cukiernicy, jako cukier stołowy, czyli sacharoza
  • przetworzonych produktach i słodkich napojach, np. pod postacią syropu glukozowo-fruktozowego
a jar of liquid next to a fruit Fruktoza, kwas moczowy
Fruktoza naturalnie występuje w owocach i miodzie.

Co gorsza, wykazano, że taki duet (dużo fruktozy i dużo kwasu moczowego) przyspiesza rozwój stłuszczenia wątroby1.

Tak więc, jeśli nie chcesz choroby stłuszczeniowej wątroby i jej konsekwencji (m.in. cukrzycy) – to traktuj słodkie napoje okazjonalnie.

2. Wysoki poziom glukozy na czczo – hiperglikemia

Duża ilość słodkich napojów w diecie sprzyja rozwojowi nadwagi i otyłości oraz insulinooporności, której jednym z pierwszych objawów jest właśnie za wysoki poziom glukozy na czczo lub 2h po posiłkach.

Uczucie sytości po wypiciu płynu jest znacznie mniejsze niż zjedzenie produktu stałego o tej samej kaloryczności.

M.in. dlatego, że płyny krócej przebywają w żołądku, a zawarte w nich cukry proste szybko się wchłaniają.

Zwłaszcza wspomniana wcześniej „sztucznie” dodana fruktoza, ma w tym temacie dużo za uszami. Dlaczego?

słodkie napoje szkodliwość
Uczucie sytości po słodkim napoju jest mniejsze niż po posiłku o tej samej kaloryczności.

Jak się okazuje, nie powoduje ona wydzielania insuliny i leptyny, które są hormonami sytości2. A tym samym ośrodek sytości w Twoim mózgu nie otrzymuje informacji „wjechała energia” i nie hamuje ośrodka głodu. Nie trudno sobie wyobrazić, czym skutkuje taki proceder w ujęciu przewlekłym.

Poza przyczynianiem się do otyłości, fruktoza zwiększa też ryzyko rozwoju cukrzycy t. 2 i nadciśnienia.

3. Wysokie stężenie trójglicerydów i słodkie napoje

Pijesz dużo napojów z cukrem?


Ich nadmiar bardzo często prowadzi do hipertriglicerydemii, czyli stężenia trójglicerydów na czczo > 100 mg/dl (1,1 mmol/l) lub nie na czczo >125 mg/dl (1,4 mmol/l). Dlaczego tak się dzieje?

Aby to zobrazować, wróćmy na moment do powyższego schematu metabolizmu fruktozy (no kto nie lubi schematów ze strzałkami?! :)).

Nadmiar kwasu moczowego, powstającego przy opisanym powyżej metabolizmie fruktozy, doprowadza mitochondria komórkowe do stresu oksydacyjnego.

A „zestresowane” mitochondria nie pracują, wystarczająco efektywnie (na makro poziomie jest przecież podobnie 😉 ).

Doprowadza to do blokady jednego z enzymów-robotników (akonitazy) i gromadzenia materiału, który przez tego robotnika miał zostać przerobiony (cytrynian).

Stres oksydacyjny w mitochondriach prowadzi do nadmiaru cytrynianu i tzw. de novo lipogenezy – czyli nadprodukcji trójglicerydów.
Zdjęcie: Bernard Hermant

Komórka wątrobowa, jako dobry menedżer zawiadujący pracą zespołu – przesuwa więc niewykorzystany substrat na inną linię produkcyjną. Linię, w której końcowym produktem otrzymywanym z cytrynianu są właśnie trójglicerydy.

Jeśli proces ten powtarza się wystarczająco często w ciągu doby i dochodzi do tego jeszcze np. alkohol albo naddatek kaloryczny w diecie – to jest to prosta droga do rozwoju stłuszczenia wątroby3.

Sprawdź również: Jak odtłuścić wątrobę – tutorial krok po kroku

4. A ja mam dobre wyniki – więc słodkie napoje mi nie szkodzą!

Nieprawidłowości w powyższych parametrach obserwuję bardzo często u pacjentów, którzy sami przyznają, że piją sporo słodkich napojów. Ale to nie jest tak, że pojawiają się u każdego, kto przegina ze Spritem.

Pamiętaj proszę, nawet jeśli masz wzorowe wyniki badań, to nie znaczy, że nadmiar cukru w płynie jest obojętny dla Twojego zdrowia.

I że w przyszłości nie odbije Ci się czkawką.

Sprawdź również: Co to jest apo B i jak wywołuje miażdżycę?

5. Więc jak żyć i co pić?

Słodkie napoje to nienajlepszy wybór do regularnego popijania.

Tzn., żebyśmy mieli jasność – najlepiej nie pić ich wcale i jeśli nie masz takiej potrzeby to brawo Ty.

Ale życie – życiem i jeśli od czasu do czasu najdzie Cię ochota, to też nie będzie to koniec świata. O ile tylko mówimy o prawdziwym „od czasu do czasu” 😉

Co w takim razie pić?

  • wodę – samą lub z dodatkami bez cukru, jak cytryna, mięta, ogórek
  • herbatę – można ją schłodzić i zrobić domowe Ice Tea
  • kawę bez cukru (jeśli jesteś na redukcji i dodajesz mleko, to pamiętaj aby wliczyć je do kaloryki) – nie jako podstawę nawadniania oczywiście i w ilości dostosowanej do Twojej tolerancji na kofeinę
  • napary z ziół, np. z rumianku
Zdjęcie: Julia Zolotova

Sprawdź również: Kiedy dieta Low Carb działa leczniczo?

Słodkie napoje to jeden z pierwszych elementów, który zalecam wykreślić ze swojego codziennego repertuaru. Wydaje mi się, że wyjaśniłam powyżej, dlaczego warto to zrobić 🙂 Jeśli jednak masz jeszcze jakieś pytania – pytaj w komentarzu na dole strony.

Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.