W 2017 roku Helicobacter pylori trafił na listę 12 rodzin bakterii, które wg. WHO stanowią największe zagrożenie dla zdrowia publicznego. Lista ma motywować do wynajdowania nowych antybiotyków w wyścigu zbrojeń „człowiek kontra mikrob”.
O tym dlaczego jest to taki trudny przeciwnik i co może nabroić – pisałam w poprzednich wpisach. Teraz sprawdźmy jakie badania na Helicobacter wykonać, aby upewnić się, czy zagościł w Twoim żołądku.
Spis treści:
Dołącz do czytelników newslettera i odbierz bezpłatne Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.
1. Jak wykryć Helicobacter pylori i u kogo wykonać badania?
W aktualnych zaleceniach Maastricht VI/Florence z 2022 roku 1 uznano, że zapalenie żołądka wywołane przez Helicobacter pylori jest chorobą zakaźną. Eksperci zalecają leczenie każdej osoby dorosłej z potwierdzoną infekcją.
Ale kiedy powinieneś poddać się testom? Wtedy, gdy któraś z opisanych w tabeli 1. sytuacji dotyczy Ciebie.
Tab. 1. Wskazania do badania na Helicobacter pylori u dorosłych
| Wskazania do testu na Helicobacter pylori |
|---|
| – dyspepsja – aktywna lub przebyta choroba wrzodowa – planowane długotrwałe leczenie NLPZ (w tym kwasem acetylosalicylowym) – długotrwałe (> 1 rok) leczenie hamujące wydzielanie kwasu solnego (IPP) – zanikowe zapalenie żołądka i/lub metaplazja jelitowa – rak żołądka – stan po resekcji żołądka z powodu raka – krewni 1. stopnia chorych na raka żołądka (rodzice, rodzeństwo, dzieci) – chłoniak MALT – niedokrwistość (anemia) z niedoboru żelaza o nieznanej przyczynie – niedobór wit. B12 – przewlekła ITP (samoistna plamica małopłytkowa) – życzenie pacjenta (po pełnej konsultacji z lekarzem) |
2. Który test jest dla Ciebie?
Skoro wiemy kogo testować, to sprawdźmy jeszcze w jaki sposób.
Mamy dwie grupy badań, aby wykryć Helicobacter pylori. To, które z nich zastosujemy, zależy od konkretnego pacjenta.
Pierwsza grupa to testy nieinwazyjne – do ich wykonania nie trzeba gastroskopii.
W przypadku testów inwazyjnych badamy materiał pobrany w trakcie gastroskopii.
Które badanie powinieneś wykonać?
Decyzję o tym, jakiego testu użyć, podejmujemy na podstawie odpowiedzi na 3 poniższe pytania:
- Czy masz więcej niż 45 lat?
- Czy ktoś z Twojej bliskiej rodziny chorował na nowotwory przewodu pokarmowego?
- Czy pojawiły się u Ciebie którekolwiek z poniższych objawów alarmowych?:
- ból przy przełykaniu
- problemy z przełykaniem
- niezamierzona utrata masy ciała (bez celowej diety)
- krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego: np. czarne wymioty jak fusy od kawy lub stwierdzenie krwi utajonej w kale
Jeśli na chociaż jedno z powyższych pytań odpowiesz „TAK„, to nie ma zmiłuj i gastroskopia Cię nie ominie.
Zdjęcie: Michelle Tresemer
Odpowiedź: 3 x NIE zazwyczaj oznacza, że wystarczy wykonać 1 z testów nieinwazyjnych.
A wtedy nasuwa się kolejne ważne, ale to bardzo ważne pytanie:
3. Badania na Helicobacter: test z krwi czy z kału?
Otóż, opcji mamy więcej niż dwie.
Badania nieinwazyjne
Wśród testów nieinwazyjnych są 3 podstawowe badania:
- Test z „oddechu”. Złoty standard, czyli test oddechowy z mocznikiem o wysokiej czułości i swoistości. Jego wadą jest cena (200-300 zł) oraz mniejsza dostępność – na badanie trzeba pojechać do laboratorium, które ma sprzęt i wykonuje test.
- Najwygodniejsza opcja aby wykryć Helicobacter pylori – Test z „kału”.
- Sprawdza obecność antygenu H. pylori w kale z użyciem przeciwciał monoklonalnych metodą ELISA.
- Jest czuły, swoisty, powszechnie dostępny, nie jest drogi, a próbka sama jedzie do laboratorium.
- Od 2022 roku test znajduje się na liście badań dostępnych w POZ w ramach opieki koordynowanej.
- Test „z krwi”. Badanie na Helicobacter pylori z krwi ma niższą czułość i swoistość, przez co nie jest wiarygodne. Może przekłamywać w obie strony:
- Wynik fałszywie dodatni otrzymasz np. po skutecznym leczeniu, ponieważ przeciwciała krążą we krwi jeszcze do 12 miesięcy.
- Wynik fałszywie ujemny może pojawić się przez niższą czułość testu, czyli to na ile dokładnie „rozpoznaje” wykrywane przeciwciała.
Badania inwazyjne – jak wykryć Helicobacter pylori przy gastroskopii?
Jeśli należysz do grupy „szczęśliwców”, którym pisany jest test inwazyjny, to do badania na Helicobacter pylori pobierany jest fragment błony śluzowej bezpośrednio z żołądka podczas gastroskopii.
Następnie wykonuje się test ureazowy na specjalnej płytce (jak na zdjęciu), czyli wykorzystujemy aktywność ureazy z komórki bakterii.
Zdjęcie: Louve.pl, CC BY-SA 4.0
Warto wspomnieć też o możliwości hodowli bakteryjnej H. pylori z pobranego przy gastroskopii wycinka. Nie jest to standardowa metoda z uwagi na jej wysoką cenę, bardzo specyficzne warunki hodowli i ograniczoną dostępność.
Niemniej po 2 nieudanych próbach leczenia, zaleca się sprawdzenie antybiotykooporności tym właśnie testem.
Wynik dodatni (+) oznacza, że potwierdzono zakażenie.
Wynik ujemny (-) oznacza, że nie stwierdzono obecności bakterii.
Jednak pamiętaj! Aby Twój wynik był wiarygodny, odpowiednio przygotuj się do testu.
Jak zrobić to dobrze?
Sprawdź także: Czy można kogoś zarazić Helicobacter pylori?
4. Jak przygotować się do badania na Helicobacter pylori, by napewno go wykryć?
Przyjmowanie niektórych leków może powodować, że otrzymasz wynik fałszywie ujemny, tzn. że wynik testu nie wykaże obecności bakterii pomimo tego, że jesteś zakażony!
Aby tego uniknąć przed wszystkimi poniższymi testami zachowaj następujące odstępy:
- min. 2 tygodnie od przyjmowania leków z grupy IPP (omeprazol, pantoprazol, esomeprazol itd.)
- min. 4 tygodnie od przyjmowania antybiotyków i bizmutu
Ponadto, w przypadku poszczególnych testów musisz spełnić jeszcze kilka innych warunków:
Badanie na Helicobacter pylori z kału:
- wystarczy ilość stolca wielkości orzecha laskowego (cały słoik nie będzie potrzebny 😉 )
- przed testem nie musisz stosować specjalnej diety
Zdjęcie: Daniel K Cheung
Test oddechowy z mocznikiem:
- trzeba być na czczo – po 12 h od ostatniego posiłku
- 3 dni przed testem nie pij alkoholu
- w dniu testu nie żuj gumy i nie pal papierosów
- w dniu testu nie przyjmuj żadnych leków doustnie
- min. 48 h od przyjmowania leków przeciwbólowych: paracetamol i leki z grupy NLPZ (ibuprofen, ketoprofen, diklofenak itp.)
Test ureazowy:
- bądź na czczo – 6h nie jedz i 4h nie pij (konieczne przed gastroskopią)
- wyniki fałszywie ujemne mogą pojawić się po krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego (np. wrzodu dwunastnicy)
5. Po jakim czasie wykonać badanie na Helicobacter pylori po leczeniu?
Wszystko o skutecznym leczeniu zakażenia H. pylori znajdziesz w tym wpisie. A co z badaniami kontrolnymi?
Badania kontrolne wykonaj nie wcześniej niż 2:
- po 4 tygodniach od zakończonego leczenia antybiotykiem i bizmutem
- Po 2 tygodniach leczenia lekami z grupy IPP (pantoprazol, esomeprazol, lanzoprazol itd.)
Jak wykryć Helicobacter pylori po leczeniu? Badania do oceny skuteczności terapii to:
- Test oddechowy z mocznikiem
- Test na obecność antygenu Helicobacter pylori w kale
- W wyjątkowych przypadkach zalecamy kontrolną gastroskopię z biopsją. Do tych przypadków należą:
- ciężkie zapalenie bł. śluzowej żołądka,
- MALT,
- rodzinne występowanie raka żołądka,
- stan po częściowej resekcji żołądka z powodu raka
Testy z krwi (serologiczne) nie są dobrym wyborem, ponieważ przeciwciała przeciwko Helicobacter pylori mogą być obecne we krwi jeszcze przez wiele miesięcy po skutecznym leczeniu.
I jak, udało Ci się wykryć Helicobacter pylori?
Życzę Ci samych negatywnych wyników 🙂 A jeśli masz inne pytania o badania na Helicobacter pylori – pisz w komentarzu 🙂
Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.