W końcu doczekaliśmy się włączenia do programu szczepień w całości refundowanych przez NFZ, szczepionki przeciwko HPV, czyli ludzkiemu wirusowi brodawczaka. Odpowiada on za niemal wszystkie przypadki raka i zmian przedrakowych szyjki macicy oraz kilka innych nowotworów i chorób.
Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia 1, program ruszył 1. czerwca 2023 r.
Do kogo jest skierowany i jak możesz z niego skorzystać?
Spis treści:
Zdjęcie: Miriam Espacio
Dołącz do czytelników newslettera i odbierz bezpłatne Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.
1. HPV – co to za wirus?
Human Papilloma Virus występuje powszechnie na całym świecie, zakażając nawet 80% kobiet aktywnych seksualnie, a w ostatnich kilkunastu latach częstość zakażeń u mężczyzn jest podobnie wysoka . W większości przypadków układ odpornościowy gospodarza/gospodyni 😉 zwalcza intruza, jednak u bardzo nielicznych osób infekcja utrzymuje się latami i ostatecznie powoduje raka.
Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą seksualną (kontakt skóra-skóra, skóra-błona śluzowa), ale również poprzez kontakt nieseksualny oraz drogą matka-dziecko (poród, przez łożysko)2. A dlaczego wirus jest taki niebezpieczny?
Zdjęcie: Valeria Zoncoll
HPV odpowiada za 4,5% nowotworów w skali świata!
Jest przyczyną m.in.:
Sprawdź także: Czy suplementować witaminę D latem?
2. Czy warto szczepić się przeciwko HPV?
Szczepienie HPV dla dziewczynek
Korzyść ze szczepienia dziewczynek przeciwko HPV nie ulega wątpliwości.
W Polsce, w 2020 roku, 3862 kobiet zachorowało na raka szyjki macicy, a 2137 zmarło. A to dane z zaledwie jednego roku i dotyczące tylko jednej z chorób wywoływanych przez tego wirusa!
Szczepienie chroni też przed rozwojem brodawek (kłykcin) narządów płciowych, które są najczęstszą wirusową chorobą przenoszoną drogą płciową oraz przed przekazaniem wirusa dziecku przy ciąży i porodzie.
Więc chroniąc córkę, chronisz też swoje wnuki (np. przed brodawczakowatością dróg oddechowych) 🙂
Szczepić można od 9. roku życia. Im wcześniej tym lepiej, ponieważ zaszczepienie przed rozpoczęciem aktywności seksualnej jest najskuteczniejsze.
Ale czy benefity czerpią tylko kobiety?
Szczepienie HPV dla chłopców
Nie tylko 🙂 Mężczyźni również zyskują na szczepieniu HPV5.
W jaki sposób?
- Mają mniejsze ryzyko rozwoju wielu nowotworów okolicy narządów płciowych, w tym choroby Bowena i erytroplazji Queyrata, które dotyczą głównie mężczyzn oraz kłykcin kończystych, występujących u obydwu płci
- zmniejsza się też ryzyko zachorowania na wiele nowotworów głowy i szyi (m.in. gardła, krtani)
- nie przekażą wirusa swoim partnerkom/partnerom. Dzięki czemu zmniejszasz ryzyko chorób HPV-zależnych u synowej oraz wnuków 😉
Sprawdź także: Poznaj 3 niebezpieczne mity na temat leczenia ospy wietrznej.
3. Darmowe szczepienia na HPV
Dla kogo?
Możesz bezpłatnie zaszczepić dziecko w wieku 12 i 13 lat (w 2023 r. dotyczy to dzieciaków urodzonych w latach 2010 i 2011), zarówno dziewczynki, jak i chłopców. Przy czym osoby z 2010 r. pierwszą dawkę muszą otrzymać przed dniem 14. urodzin, ale drugą można podać po dniu 15. urodzin.
Natomiast jeśli Twój syn/córka jest w tym wieku i jest już po pierwszej dawce szczepienia – to drugą dawkę może otrzymać za darmo w ramach programu.
Zdjęcie: Seth Doyle
Gdzie można bezpłatnie zaszczepić dziecko na HPV?
Najprościej i najwygodniej jest skorzystać ze swojej poradni Lekarza Rodzinnego, ale nie ma tu rejonizacji. Podobnie, jak przy szczepieniach na Covid-19, możesz zapisać dziecko w dowolnym POZ, który zamówił szczepionki. Z kolei druga dawka może być podana w innym POZ niż pierwsza.
Do szczepienia zakwalifikuje Lekarz Rodzinny i jest ono rejestrowane w e-Karcie Szczepień, ale warto wziąć ze sobą też książeczkę zdrowia dziecka.
Jak zapisać dziecko na darmowe szczepienie HPV?
- Bezpośrednio w POZ, w którym będzie szczepione.
- Elektronicznie – poprzez swoje Internetowe Konto Pacjenta (zakładka „Uprawnienia”, a następnie „Konta Twoich dzieci”)
4. Jak wygląda schemat i skuteczność szczepienia HPV?
Jaką szczepionkę wybrać?
Ministerstwo Zdrowia zamówiło 2 szczepionki, Cervarix i Gardasil 9, więc możesz się spotkać z obydwiema w punkcie szczepień.
Najbardziej onkogenne (rakotwórcze) typy HPV to 16 i 18 (70% raków szyjki macicy) oraz 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 i 68. Natomiast kłykciny i brodawczaki wywołują przede wszystkim typy 6 i 11.
W jednym z badań kobiet w Wielkopolsce w latach 2008-2020 stwierdzono, że prawie 48% zakażeń wywołują typy: 16, 53, 316.
Dlaczego męczę tymi liczbami?
Zdjęcie: Anthony Fomin
Dlatego, że obie szczepionki różnią się w zakresie składu. Cervarix uodparnia jedynie na typy 16 i 18 HPV, a Gardasil 9 na: 16, 18, 6, 11, 31, 33, 45, 52, 58 (jest to obecnie „najbogatsza” szczepionka na HPV na rynku).
Obie są skuteczne, jednak ta druga opcja zapewnia większą ochronę (74% vs. 90% mniej zachorowań na raka szyjki macicy), bo uodparnia na więcej typów HPV7.
Jaki jest schemat szczepienia HPV?
Pełną odporność dziecko uzyskuje po przyjęciu 2 dawek szczepienia HPV.
2. dawkę najlepiej podać po 6 miesiącach tym samym preparatem, co pierwszą. W ramach programu odstęp nie może przekroczyć 12 miesięcy.
Dzieci >14 rż. wymagają 3 dawek szczepionki, ale nie dotyczy to szczepienia w ramach bezpłatnego programu szczepień.
Czy szczepienie HPV jest bezpieczne?
Szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane. Najczęstsze działania niepożądane to:
- ból, obrzęk, rumień w miejscu podania
- ból głowy, zawroty głowy
- zmęczenie, gorączka
- nudności
- rzadko: omdlenia, reakcje alergiczne
A kiedy szczepienie jest przeciwwskazane?
- przy nadwrażliwości na jakikolwiek składnik szczepionki
- jeśli w przeszłości u dziecka pojawiły się reakcje nadwrażliwości po podaniu poprzednich dawek szczepionki (Cervarix, Gardasil 9, Gardasil lub Silgard)
Mam nadzieję, że rozwiałam wszystkie Twoje wątpliwości. Jeśli masz jeszcze jakieś pytania – pisz w komentarzach 🙂
Data wpisu: 1.06.2023 r.
Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem.