Dieta keto a niedoczynność tarczycy – czy wyleczy Hashimoto?

28.04.2024 r.

Sporo osób pyta mnie, czy dieta keto leczy niedoczynność tarczycy i sprawdzi się przy Hashimoto. Jak to się stało, że koleżance pomogło przejście na dietę ketogeniczną i jej hormony są w normie? I czy Ty też masz szansę, że taka zmiana wyleczy Twoją tarczycę? Sprawdźmy to 😉

Spis treści:

Dołącz do czytelników newslettera i odbierz bezpłatne Kompendium, które pomoże Ci zrozumieć, co właściwie mówi Twój wynik lipidogramu. I co z tym zrobić.

CHCĘ KOMPENDIUM

1. Niedoczynność tarczycy a choroba Hashimoto

Zacznijmy od tego czym różni się niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto, bo to niekoniecznie to samo.

Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, aczkolwiek nie jedyną, jaka może powodować dysfunkcję tego narządu. Różne przyczyny niedoczynności nie są sobie równe i mogą wymagać innego sposobu postępowania. Tym samym nie zawsze da się przekładać wyniki leczenia jednej osoby na drugą.

Choroba Hashimoto (in. przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy) jest chorobą autoimmunologiczną, czyli taką, w której układ odpornościowy gospodarza atakuje przez pomyłkę swoje własne komórki.

W tym przypadku mamy do czynienia z „wściekłymi” limfocytami T naciekającymi gruczoł oraz przeciwciałami (anty-TG, anty-TPO), które niczym kule armatnie niszczą komórki pęcherzykowe tarczycy prowadząc do jej stopniowego zaniku.

A że wszechświat nie znosi próżni (nasz organizm też 😉 ), to w miejscu tych zniszczonych komórek powstaje tkanka łączna, czyli mówiąc bardziej obrazowo – blizna.

Blizna – jak to z blizną bywa – zazwyczaj pozostaje na całe życie. Tak, jak nie odrośnie nam skóra w miejscu głębokiego poparzenia, czy uszkodzona, marska wątroba – tak i w tym przypadku, zastąpienie zdrowej, produkującej hormony tkanki gruczołowej tarczycy tkanką łączną, która nie ma zdolności wydzielniczych – ma swoje konsekwencje.

I tą konsekwencją jest niedobór hormonów i związane z tym skutki ogólnoustrojowe (np. wzrost masy ciała, zaparcia, wypadanie włosów itd.).

Skąd zatem przypadki poprawy w niedoczynności tarczycy i normalizacji poziomu TSH na diecie keto? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy sprawdzić kiedy faktycznie mamy do czynienia z chorobą Hashimoto.

Sprawdź też: Na czym polega Terapeutyczne Ograniczanie Węglowodanów?

2. Kiedy rozpoznajemy chorobę Hashimoto?

Aby doszło do opisanych powyżej zmian w tarczycy, potrzeba trochę czasu. I nie w każdym przypadku stwierdzenia w wynikach badań podwyższonego poziomu TSH (bez zwyżki fT4 i objawów) od razu rozpoznajemy niedoczynność tarczycy i zalecamy pacjentowi suplementację hormonów w tabletkach.

Czy zatem izolowany wzrost TSH jest wystarczającym parametrem, aby rozpoznać chorobę Hashimoto?

3. Czy wysokie TSH to zawsze niedoczynność tarczycy?

Nie, nie zawsze (ale zawsze jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem, aby to omówić).

Jedną z takich sytuacji może być otyłość.

Nierzadko osoba z otyłością spełnia ostatnie ze wspomnianych wcześniej kryteriów, czyli wyższe stężenie TSH z ewentualnym wzrostem fT3 i prawidłowym fT4, przy normalnym obrazie USG i bez wysokich mian przeciwciał. Niekoniecznie oznacza to, że choruje na chorobę Hashimoto.

Ten stan (tzw. subkliniczna niedoczynność tarczycy) nie jest też zazwyczaj wskazaniem do leczenia. Ma ono uzasadnienie tylko w niektórych grupach pacjentów, np. u kobiet w ciąży, przy współistniejącej cukrzycy czy chorobach serca lub gdy TSH przekroczy stężenie 10 mIU/l.

Dlaczego zatem tarczyca fiksuje i wprowadza taki zamęt?

Hormony tarczycy a otyłość

Mechanizmy tych zaburzeń hormonalnych nie są do końca poznane.

Wiemy, że pewną rolę odgrywa tu TSH-oporność¹ komórek na ten hormon, która przypomina insuliooporność komórek na insulinę. Ponadto zbyt wysoki poziom leptyny współistniejący z otyłością, stymuluje wydzielanie TSH.

Kolejnym problemem jest obecność przewlekłego stanu zapalnego o niskim stopniu nasilenia w tkance tłuszczowej, który powoduje powstawanie cytokin zapalnych (THF-α, IL-1, IL-6). Te złośliwe cząsteczki utrudniają komórkom tarczycy wyłapywanie jodu potrzebnego do syntezy hormonów i tym samym – nasilają niedoczynność.

Pojawianie się powyższych zaburzeń powoduje, że osoby chorujące na otyłość są nie tylko bardziej narażone na rozwój niedoczynności tarczycy, niż osoby z prawidłową masą ciała², ale mają również większe ryzyko wzrostu miana przeciwciał anty-TPO i rozwinięcia się procesu autoimmunologicznego³.

A stąd już tylko krok do aktywnej choroby Hashimoto.

Jednak to, co jest najbardziej istotne w kontekście diety keto i jej wpływu na dysfunkcję tarczycy u osób z otyłością to fakt, że do pewnego momentu zaawansowania opisane zjawiska są odwracalne.

I tutaj właśnie docieramy do bardzo, ale to bardzo ważnego pytania.

4. Czy dieta keto leczy niedoczynność tarczycy?

Skoro wiemy już, że sama obecność nadmiaru tkanki tłuszczowej może powodować pewne zaburzenia w wydzielaniu hormonów tarczycy, a efekt ten jest odwracalny, to zredukowanie masy ciała będzie lekiem na tę patologiczną sytuację.

Dieta keto a odchudzanie i hormony tarczycy

A ponieważ stosowanie diety ketogenicznej w wielu przypadkach (choć nie zawsze) powoduje większą redukcję masy ciała w pierwszych 3-6 miesiącach, niż inne wzorce żywieniowe⁴,⁵, to w efekcie możemy obserwować te spektakularne wyniki w postaci „wyleczenia” niedoczynności tarczycy dietą keto i promowanie jej, jako leku na Hashimoto.

Dodatkowo znaczna restrykcja węglowodanów w diecie prowadzi do większego obniżenia stężenia fT3, niż przy ograniczaniu białka czy tłuszczu⁶, co też może dorzucać cegiełkę do końcowego obrazu.

Ale tak naprawdę, bez względu na to jaka metoda pozwoli Ci zmniejszyć objętość tkanki tłuszczowej, to stan ten będzie prowadził do normalizacji stężenia TSH i fT3. Dlatego spokojnie, jeśli dieta ketogeniczna nie jest Twoim wymarzonym sposobem odżywiania lub nie czujesz się na niej dobrze, to nie jesteś stracony 😉

Zapotrzebowanie na mikroskładniki w niedoczynności tarczycy i dieta keto

Dobrze skomponowana dieta ketogeniczna jest gęsta odżywczo.

Źle skomponowana dieta ketogeniczna nie jest gęsta odżywczo.

Co więcej, każda źle skomponowana dieta taka nie jest. Sama nazwa: „keto”, „wege”, „paleo” itp. nie warunkuje jakości produktów, które nakładasz na swój talerz.

Ale jeśli dobierzesz je odpowiednio, to na pewno będzie to ukłon w stronę zdrowej tarczycy.

Jak pokazują badania⁷, osoby z niedoczynnością tarczycy często borykają się z niedoborami takich składników, jak:

• selen
• witamina D
• żelazo
• jod
• antyoksydanty (wit. A, C, E)
• wit. B12

Ich uzupełnienie przy stwierdzonym niedoborze, u wielu osób powoduje spadek miana przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-TG). A mniej kul armatnich – to mniej zniszczonych komórek gruczołowych tarczycy.

Jeśli przeanalizujesz poniższą rycinę, to zauważysz, że prawidłowa dieta ketogeniczna obfituje w produkty na niej zamieszczone.

W sytuacji, w której zamieniasz kiepski jadłospis pełen rafinowanych węglowodanów i dodanego cukru na ułożoną w stylu „clean keto” dietę ketogeniczną, może być to kolejny element poprawiający funkcję tarczycy⁸.

Choć oczywiście keto nie ma monopolu na te produkty i można je wpleść w każdy model żywieniowy 😉

5. Dieta low carb/keto przy chorobie Hashimoto – co na to badania?

No dobrze, ale zredukować masę ciała i osiągnąć płynące z tego tarczycowe benefity można wieloma dietami.

A czy są jakieś badania naukowe, które wykazały redukcję miana przeciwciał przeciwtarczycowych typowo po zastosowaniu diety niskowęglowodanowej?

Udało mi się dotrzeć do jednego.

Badaniem objęto 180 osób z chorobą Hashimoto i nadwagą, w wieku 30-45 lat.

108 osób w grupie badanej przez 3 tygodnie stosowało dietę niskowęglowodanową i wysokobiałkową (węglowodany 12–15%, białka 50–60% i tłuszcze 25–30%) z wykluczeniem: tłustych części mięs, jaj, roślin strączkowych, nabiału, owoców, ryżu, makaronów, pieczywa i produktów goitrogennych (zakłócające metabolizm jodu).

72 osoby w grupie kontrolnej stosowały niskokaloryczną dietę zgodną z wytycznymi żywieniowymi bez ograniczeń makroskładników.

Po 3 tygodniach w grupie badanej stwierdzono:

• redukcję BMI i tłuszczowej masy ciała
• istotny spadek miana przeciwciał anty-Tg, anty-TPO (który w grupie kontrolnej nie tylko nie spadł, ale wręcz wzrósł)

Wyniki są bardzo obiecujące, ale czy można je przekształcić bezpośrednio we wniosek, że dieta low carb / keto wyleczy tarczycę przy chorobie Hashimoto?

Jeśli chce się być rzetelnym, to nie można 😉

Zwróć, proszę, uwagę na fakt, że zastosowany przez naukowców w tym eksperymencie protokół żywieniowy był niskowęglowodanowy, ale nie był wysokotłuszczowy. Węglowodany zastąpiono w nim białkiem (aż do 50-60%) pochodzącym z chudego czerwonego i białego mięsa oraz ryb, a poziom tłuszczu był przeciętny.

Dodatkowo zalecono ograniczenie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego (odcinanie tłustych kawałków z mięs) oraz wykluczono jaja i nabiał. Wszystkie te produkty nie są szczególnie limitowane w diecie low carb/high fat.

Nie mówiąc już o jej zastosowaniu w postaci „dirty keto” (co to jest – czytaj tutaj) pełnym smażonego boczku, przetworzonego mięsa i masła jedzonego jak batony 🙂

Ponadto nie wiemy, czy w trakcie badania pacjenci przyjmowali substytucję hormonalną, czy nie, co również może być istotne dla wyniku. Wreszcie – trzeba mieć na uwadze, że to tylko jedno badanie, miejmy nadzieję, że nie ostatnie.

Zobacz również: Jak skutecznie obniżyć ciśnienie bez leków?

Co możesz zrobić, by wspomóc swoją tarczycę?

1. Jeśli Twoja masa ciała jest zbyt wysoka, podejmij kroki w celu jej obniżenia. Boisz się, że sobie nie poradzisz? Spokojnie, skorzystaj z pomocy dietetyka, lekarza. Nie zniechęcaj się i nastaw się na to, że będą potknięcia. Cała sztuka polega na tym, aby się po nich podnosić i próbować dalej.
2. Stosuj dietę o niskim indeksie glikemicznym, bogatą w mikroelementy potrzebne Twojej tarczycy do pracy. Może to być (ale nie musi) dieta niskowęglowodanowa/keto, jeśli nie masz przeciwwskazań i służy Ci taki model odżywiania.
3. Jeśli stosujesz suplementację, to dostosuj ją do swojej diety. Raczej rzadko zdarza się, by osoba jedząca dużo mięsa wymagała dodatkowej suplementacji żelaza.
4. Pamiętaj, że z suplementacją też można przesadzić. Toksyczny poziom wit. D narobi więcej szkody niż pożytku, a zbyt wysokim poziomem jodu możesz sobie wyindukować niedoczynność tarczycy, nawet jeśli była ona wcześniej całkowicie zdrowa. Niekiedy lepiej oznaczyć stężenie danej substancji we krwi (choć nie są to tanie badania).
5. Jeśli chorujesz na wieloletnią chorobę Hashimoto, a Twoja tarczyca jest zanikowa i składa się już głównie z tkanki włóknistej zamiast gruczołowej – nie licz na cuda w postaci całkowitego odstawienia tabletek z lewotyroksyną. Z pustego i Salomon nie naleje.

A jak się ma Twoja tarczyca? 🙂

Pamiętaj proszę, że artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Nie zastąpi osobistej konsultacji z zaufanym lekarzem. 

Bibliografia:

1. „Otyłość i jej powikłania” pod red. Lucyna Ostrowska, Paweł Bogdański, Artur Mamcarz. PZWL, Wyd.I, 2021
2. Pubmed